دکتر محمد والی پور

ادامه از: شخصيت خود و ديگران را چگونه بشناسيم (نظريه Transactional Analysis)

سرنخهاي شناسايي شخصيت
چه بخشي از شخصيت شما بر شما حاکم است؟
از ديد اریک برن شخصيت ما از تعامل 3 جزء مختلف ( کودک ، والد و بالغ ) تشکيل شده است . همچنين توضيح داده شد که خصوصيات هر يک از اين 3 بخش چگونه است و اگر هر کدام بر شخصيت يک فرد حاکم شود آن شخص چگونه رفتار مي کند ، احساس مي کند ، فکر مي کند و يا صحبت مي کند.
هر يک از سرنخهاي زير نشان دهنده يکي از بخشهاي سه گانه شخصيت است:
1 جزء کودک
الف ) سرنخهاي کلامي :
- کاشکی
- دلم مي خواد
- نمي دونم
- مي خوام
- به من چه
- شايد وقتي که… ( بزرگتر شدم ، قبول شدم ، مدر ک گرفتم ، …..)
- نگاه کن چه کار کردم …( گزارشم را ببين ، ماشينم را ببين ، لباسم را ببين ، کارم رو ببيين و…)
- صفات تفصيلي ( مثل بهتر ، بهترين ، بزرگتر ، بزرگترين ….)
مثالي در زير که همه سرنخهاي کلامي از جزء کودک شخصيت ناشي مي شود :
” کاش پارسال اين زمين را خريده بودم داشتم .
دلم مي خواد بهترين فرزند را داشته باشم
نمي دونم چطور بايد حرفهايم را به بعضي ها بفهمانم.
شايد وقتي تجربه دار بشم بتونم .
در گزارش من ، بهترين ، پرمحتواترين و… مطالب را خواهي يافت.
ب ) سرنخهاي جسماني :
- غش غش خنديدن
- وول خوردن
- شعف
- چشم پائين انداختن
- کج خلقي
- جيغ
- ناله
- چشم گرداندن
- شانه بالا انداختن
- لج کردن
- قهر کردن
- سر به سر گذاشتن
- رجز خواندن
( بررسي کنيد چه مقدار از نظر کيفي و کمي اين سرنخها کلامي و جسماني در شما و اطرافيانتان وجود دارد . آيا اين سرنخها در شما يا آنها غالب نيست؟)

2 جزء والد
الف ) سرنخهاي کلامي :
- ديگه نمي تونم
- جونم به لب رسيده
- گوش کن ، هميشه هم يادت باشه
- قيودي مثل : هرگز ، هميشه ، هيچ وقت
- آخه چند دفعه بهت بگم
- مي خوام ته و توي اين موضوع را در آورم، براي اولين و آخرين بار
- بيشتر کلمات تنبيه کننده يا تشويق کننده استفاده مي کنند مثل : بي شعور ، مسخره ، بد ، نفرت انگيز ، وحشتناک ، تنبل ، مزخرف ، بي خود ، طفلک ، جرات نمي کنه ، خوشگل ، نکن ، عيب نداره ، باز ديگه چه شد ، بازم و کلمه هاي بايد و مجبور است.
ب ) سر نخهاي جسماني :
- اخمها و چين هاي پيشاني
- سر تکان دادن
- نگاه ترس آور
- انگشت روي لبها نهادن
- دستها روي سينه گذاشتن
- آه کشيدن
- لبهاي در هم فشرده
- انگشت سبابه که اشاره مي کند.
کساني که بخش والد شخصيتشان بر آنها حاکم هست. افراد جدي ، خشک ، کاري و غير قابل انعطاف هستند. آنها محکم حرف مي زنند و کمتر اهل مشورت هستند. گويا هميشه حق همان است که از دهان آنها در مي آيد و در اين مسئله حتي ترديد هم نمي کنند ، چه برسد به اينکه بخواهند مشورت ديگران را قبول کنند. بر خلاف دسته اول ( کساني که جزء کودک شخصيت بر آنها حاکم است) ، اين افراد به جاي لذت طلبي ، فقط به دنبال واقع نگري ، آينده نگري و سخت کوشي هستند. معمولا خانواده اين افراد از دستشان کلافه اند.
از تفريح و … در زندگي آنها اثر زيادي به چشم نمي خورد. بکن و نکن ها و دستورات متوالي آنها اطرافيانشان را در فشار مي گذارد. گوش شنواي زيادي ندارند. فقط به هدف مي انديشند و هيچ انعطافي را با ديگران نشان نمي دهند.
زندگي تک بعدي آنها ، اگر چه بر خلاف گروه اول است ولي چون تک بعدي هست رضايت خودشان و ديگران را به همراه ندارد و آرامش آنها مخدوش است.
خود و اطرافيانتان را از نظر اين سرنخها مورد دقت قرار دهيد .

3 سرنخهاي جزء بالغ شخصيت:
- کلماتي که نشان دهند تجزيه و تحليل و بررسي هست. مثل :
- چرا ؟ چه ؟ کجا ؟ کي ؟ چطور ؟ چقدر ؟ از چه طريق ؟
- استفاده از قيودي مثل : تا حدي ، احتمالا
- کلماتي که انعطاف فرد را نشان مي دهد: به نظر من ، من فکر مي کنم.
- کلماتي که نشان دهنده تامل و صبر است؟ تا فردا بررسي مي کنم . صبر کنم بيشتر ارزيابي کنم

خلاصه و نتيجه گيري :
اگر بخواهيد در زندگي لذت ببريد و به آرامش برسيد بايد قسمت بالغ شخصيتتان بر شما حکومت کند. (البته منظور اين نيست که دو بخش کودک و والدتان از بين بروند.)
در واقع اين جزء بالغ است که شما را متعادل مي سازد . يعني تا حدي کودک وجودتان را ارضاء و شاد مي کند . ولي نه آنقدر که فرامين والد شخصيت را زير پا بگذارد و موجب شود پيشرفت و موفقيت و آينده نگري فرد به خطر بيفتد.
قسمت بالغ شخصيت ، مخ متفکر و مرکز کنترل شخصيت هست که با تجزيه و آناليز موقعيت هاي گوناگون سعي مي کند آنها را با درون فرد سازگار کند.
- اگر متعصب هستيد
- اگر دائما فقط به فکر لذت بردن هستيد و به آينده توجهي نداريد
- اگر فقط به فکر خودتان هستيد
- اگر انتقاد پذير نيستيد
- اگر در برابر مشکلات هميشه به شيوه تکراري از يک روش منسوخ استفاده مي کنيد

بدانيد که قسمت بالغ شخصيتتان بر شما حاکم نيست. از طرف ديگر اگر هميشه فقط با سخت کوشي هایتان همه را خسته کرديد و فقط به دنبال ثروت ، قدرت ، پيشرفت و علم هستيد و هيچ وقتي به خود و اطرافيانتان براي لذت بردن ، نمي دهيد ، بازهم بدانيد که قسمت بالغ شخصيتان کنترل شما را به عهده ندارد.
حالا با توجه به سرنخهاي شخصيت ؛ شما جزء کدام دسته از افراديد؟ و با زندگي چه مي کنيد؟

شخصيت خود و ديگران را چگونه بشناسيم (نظريه Transactional Analysis)